BEOGRAD
Niz moćnih Rusa koji su povezani s Federalnom službom bezbednosti (FSB), kao i profiteri rata u Ukrajini, ali i oligarsi čije su firme pod sankcijama u posljednje tri i pol godine su dobili srpsko državljanstvo izvan standardnih procedura – posebnom odlukom Vlade u kojoj se navodi da je to „u nacionalnom interesu“ Srbije, otkrivaju KRIK i ruski portal „Važne priče“. Na ovaj način, čak 204 Rusa i Ruskinja su posebnom mjerom postali državljani Srbije i na taj način uspjeli da zaobiđu ograničenja u putovanjima koje im je uvela Europska unija.
Od invazije Rusije na Ukrajinu 2022. godine ruskim državljanima otežano je da putuju u zemlje Europske unije i nekolicinu drugih država jer je pooštren vizni režim. Ipak, moćni Rusi koji su povezani s obavještajnim strukturama, profiteri u ratu i oligarsi, našli su način da zaobiđu vize tako što su za sebe osigurali putovnice drugih zemalja iz kojih se može slobodno putovati u EU. Mnogima od njih primamljiva je bila upravo putovnica Srbije, pišu za krik.rs Nikita Kondratjev (Važne priče) i Bojana Jovanović (KRIK).
Iako nisu ispunjavali kriterije da postanu srpski državljani, Vlada Srbije koju je prvo predvodila Ana Brnabić, a zatim Miloš Vučević, ovim kontroverznim Rusima dodjeljivala je državljanstvo mimo procedure koja važi za strance, pravdajući to srpskim nacionalnim interesom. Jedan od njih je Ivan Sibirev, ratni profiter čija kompanija “R-stroj” je razvijala poslove u ratom uništenim ukrajinskim gradovima. Dok je prošle godine Europska unija njegovu kompaniju sankcionirala zbog bogaćenja zahvaljujući ratu, premijerka Brnabić mu je, preskačući standardne procedure, dodjelila srpsko državljanstvo. Da bi se ovo dogodilo, pošto Sibirev nije ispunjavao uslove, Vlada Srbije iskoristila je član Zakona o državljanstvu koji omogućava da se strancima pokloni državljanstvo ukoliko je to bitno za “nacionalni interes” Srbije.
Brnabić je isto tako smatrala da je bitno za Srbiju da se državljanstvo dodjeli i Viktoru Šendriku, bivšem specijalacu Ruske službe bezbednosti (FSB) i šefu obezbeđenja ruskih oligarha Arkadija i Borisa Rotenberga. Šendrik je i sponzor neonacističke divizije navijača Espanola koja se bori protiv Ukrajine.
Po specijalnoj proceduri državljanstvo je dobio i Dimitrij Sergejev – blizak prijatelj sina čuvenog FSB generala Nikolaja Patruševa koji blisko sarađuje s Aleksandarom Vulinom na prisluškivanju ruske opozicije u Beogradu. Patrušev je s Vulinom formirao i “radnu grupu za borbu protiv ‘obojenih revolucija’” sa zadatkom da spriječava proteste i organizira praćenje aktivista, novinara i branitelja ljudskih prava, kako je pisao Danas. Oni nisu jedini ruski državljani koji su zahvaljujući posebnim odlukama srpske Vlade uspjeli da dođu do srpske putovnice, pokazuje istraživanje novinara ruskog portala “Važne priče” i portala KRIK.
Novinari su pregledali sve odluke o dodjeljivanju državljanstava od početka 2022. do travnja 2025. godine i tu pronašli čak 204 ruska državljanina koja su dobili srpsku putovnicu mimo uobičajne procedure jer je to, navodno, “u interesu Srbije”. Od njih se nije tražilo da ispune standardne uslove poput toga da žive u Srbiji prije ili poslije dobijanja putovnice, niti da se odreknu drugih državljanstava.
Među onima koji su na ovaj način dobili državljanstvo je više Rusa povezanih s političkom elitom iz Kremlja, ruskom službom bezbjednosti (FSB), vojnom industrijom, oni koji su se obogatili u ratu u Ukrajini i drugi poslovni giganti, pokazuje istraživanje “Važnih priča” i KRIK-a. Dodjeljivanje državljanstava na ovaj način obično je rezervirano za istaknute ljude iz područja znanosti, sporta ili umjetnosti.
Istraživač korupcije iz nevladine organizacije “Arktida” Ilja Šumanov smatra da bi ovakva masovna podjela putovnica mogla da bude dio političkog dogovora između dvije vlade. Kaže da u ovom scenariju Srbija riskira da izgubi šanse za europske integracije, ali vlast u zemlji može dobiti od Moskve instrumente autoritarne kontrole koji joj trebaju sada, u vrijeme masovnih protesta.
-Mislim da je također u pitanju neformalna financijska podrška, obezbjeđivanje zajmova i kredita koji će biti upotrijebljeni za održavanje režima, kaže Šumanov. “U Srbiji je turbulentno i Rusija može pomoći režimu tako što s njima može da podijeli sve autoritarne prakse. Počevši od sustava praćenja, kontrole društvenih mreža, pa do političkih tehnologija – na primjer, farmi botova i slično.”
Novinari “Važnih priča” kontaktirali su sve osobe spomenute u tekstu koje su dobile srpsko državljanstvo, ali nisu dobili odgovore. KRIK je poslao pitanja Vladi Srbije za objašnjenje ovakvih odluka, ali iz službe za medije na njih nisu odgovorili.
U nastavku možete pročitati koji kontroverzni Rusi su dobili srpsko državljanstvo od 2022. godine do danas. (LINK)
